Odpowiedzialność za długi męża po rozwodzie – jak długo trwa i jaki ma zakres?
Po zakończeniu małżeństwa wiele par staje przed skomplikowanym problemem odpowiedzialności za wspólne zobowiązania finansowe. Rozwód nie oznacza automatycznego zwolnienia z długów zaciągniętych w trakcie trwania związku małżeńskiego. Odpowiedzialność za zobowiązania finansowe byłego partnera może trwać latami, a jej zakres zależy od wielu czynników, w tym ustanowionego ustroju majątkowego, momentu powstania długu oraz celu, na jaki został zaciągnięty. Poniższy artykuł wyjaśnia najważniejsze kwestie związane z odpowiedzialnością za długi po rozwodzie, ze szczególnym uwzględnieniem kredytów hipotecznych.
Długi po rozwodzie – podstawowe zasady odpowiedzialności
Odpowiedzialność za długi po rozwodzie nie wygasa automatycznie wraz z ustaniem małżeństwa. Aby określić jej zakres, konieczne jest ustalenie, kiedy powstał dług, kto go zaciągnął i przede wszystkim, jaki ustrój majątkowy funkcjonował w małżeństwie w momencie zaciągania zobowiązania.
W przypadku ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej (która obowiązuje większość małżeństw w Polsce), jeżeli dług powstał podczas trwania małżeństwa, co do zasady, odpowiadają za niego obydwoje małżonkowie. Ta odpowiedzialność nie kończy się wraz z orzeczeniem rozwodu, lecz trwa nadal, niezależnie od ustaleń byłych małżonków dotyczących podziału majątku.
Istotnym czynnikiem wpływającym na odpowiedzialność za długi jest również cel zaciągniętego zobowiązania. Jeśli dług został zaciągnięty na potrzeby utrzymania gospodarstwa domowego, oboje małżonkowie odpowiadają za jego spłatę po równo, nawet jeśli formalnie zaciągnął go tylko jeden z nich.
Kiedy nie odpowiadamy za długi byłego małżonka?
Istnieją sytuacje, gdy były małżonek może być zwolniony z odpowiedzialności za długi partnera:
- Gdy dług został zaciągnięty po orzeczeniu rozwodu – była żona nie jest odpowiedzialna za zobowiązania finansowe byłego męża powstałe po dacie orzeczenia rozwodu.
- Jeśli dług powstał bez wiedzy i zgody drugiego małżonka oraz nie służył potrzebom wspólnego gospodarstwa domowego – w tym przypadku były małżonek może być zwolniony z odpowiedzialności za spłatę<.
- W przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej przed powstaniem długu – każdy z małżonków odpowiada wyłącznie za zaciągnięte przez siebie zobowiązania.
Kredyt na męża a rozwód – konsekwencje prawne i finansowe
Kwestia odpowiedzialności za kredyt zaciągnięty przez męża zależy od kilku czynników. Przede wszystkim istotne jest, czy drugi małżonek wiedział o zaciągnięciu kredytu i wyraził na to zgodę. Jeśli tak, wówczas odpowiedzialność za ten dług ponoszą obydwoje małżonkowie, nawet po rozwodzie.
Natomiast jeśli współmałżonek nie wiedział o zobowiązaniu i nie wyrażał na nie zgody, co do zasady małżonek zaciągający kredyt ponosi odpowiedzialność samodzielnie. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pieniądze z kredytu posłużyły na pokrycie wydatków związanych z życiem codziennym obojga małżonków (żywność, rachunki). W takiej sytuacji oboje małżonków odpowiada za spłatę tych zobowiązań majątkiem wspólnym.
Co ważne, odpowiedzialność za kredyt nie zmienia się automatycznie po rozwodzie. Kredyt zaciągnięty w trakcie trwania małżeństwa nadal obciąża oboje małżonków, nawet po orzeczeniu rozwodu. W praktyce oznacza to, że odpowiedzialność za taki dług może trwać przez cały okres kredytowania, nawet kilkadziesiąt lat.
Podział majątku a kredyt hipoteczny – co mówią przepisy
W toku postępowania o podział majątku sąd dokonuje podziału wyłącznie aktywów wchodzących w skład majątku wspólnego małżonków. Wspólnie zaciągnięty kredyt hipoteczny pozostaje poza zainteresowaniem sądu, który nie tylko co do zasady nie uwzględnia go przy wyliczaniu wartości nieruchomości podlegającej podziałowi, ale również nie może zdecydować, który z małżonków będzie zobowiązany spłacać kredyt.
Potwierdził to Sąd Najwyższy, który wskazał, że w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków, obejmującego nieruchomość obciążoną hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy, sąd – przyznając tę nieruchomość na własność jednego z nich – ustala jej wartość z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego, chyba że zachodzą istotne powody przemawiające za jego uwzględnieniem.
W praktyce oznacza to, że nawet jeśli w wyniku podziału majątku nieruchomość zostanie przyznana jednemu z małżonków, to odpowiedzialność za kredyt hipoteczny nadal spoczywa na obojgu byłych małżonkach, dopóki nie zostanie to zmienione w umowie z bankiem.
Rozwód a kredyt hipoteczny – praktyczne rozwiązania
Po rozwodzie byli małżonkowie mają kilka możliwości rozwiązania kwestii wspólnego kredytu hipotecznego:
1. Sprzedaż nieruchomości
Jedną z opcji jest decyzja o zbyciu nieruchomości obciążonej hipoteką. Dochody uzyskane ze sprzedaży mogą zostać przeznaczone na uregulowanie długu, a pozostała suma zostanie podzielona między byłych małżonków. Jest to jedno z prostszych rozwiązań, choć wiąże się z utratą nieruchomości.
2. Umowny podział kredytu
Podczas procedury podziału majątku, sąd może przyznać prawo do mieszkania jednej ze stron. W takiej sytuacji, byli małżonkowie mogą ustalić między sobą, że osoba, która zostanie właścicielem mieszkania, będzie kontynuowała spłatę kredytu. Należy jednak pamiętać, że takie postanowienie nie ma mocy wobec banku. Jeżeli osoba, która zobowiązała się do spłaty kredytu, przestanie regulować zobowiązanie, bank ma prawo żądać spłaty długu od drugiego byłego małżonka.
3. Wykluczenie jednej ze stron z umowy kredytowej
Ta opcja jest dostępna jedynie za zgodą instytucji finansowej. Bank może wprowadzić zmiany do umowy kredytowej, jednak proces ten nie jest prosty i przypomina procedurę ubiegania się o nowy kredyt. Konieczne jest ponowne zbadanie zdolności kredytowej przez bank, tym razem tylko jednego z małżonków.
Jak podkreśla się w źródłach: „Bank nie jest związany wyrokiem rozwodowym i nadal będzie żądał spłaty kredytu od obojga małżonków, niezależnie od tego, jakie ustalenia poczynili między sobą w sprawie podziału majątku”1.
Jak zabezpieczyć się przed odpowiedzialnością za długi męża?
Istnieje kilka sposobów na ograniczenie odpowiedzialności za długi męża po rozwodzie:
1. Intercyza (umowa majątkowa małżeńska)
Najprostszym i najskuteczniejszym sposobem uniknięcia odpowiedzialności za długi męża jest zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej, potocznie zwanej intercyzą. Intercyza może ustanowić rozdzielność majątkową, co oznacza, że od momentu jej podpisania każdy z małżonków zarządza swoim własnym majątkiem osobistym.
W przypadku rozdzielności majątkowej sytuacja jest najprostsza – każdy z małżonków odpowiada, tak w trakcie trwania małżeństwa, jak i po rozwodzie, wyłącznie za zaciągnięte przez siebie długi.
2. Separacja
Separacja, podobnie jak rozwód, wpływa na odpowiedzialność za długi małżonków. Orzeczenie separacji formalnie kończy wspólność majątkową, co ogranicza odpowiedzialność za przyszłe długi zaciągane przez współmałżonka.
3. Brak zgody na zaciągnięcie zobowiązania
W sytuacji, gdy intercyza nie została zawarta, istotne jest, by nie wyrażać zgody na zaciągnięcie przez małżonka zobowiązań, które mogłyby w przyszłości obciążyć oboje małżonków.
Podsumowanie – jak długo trwa odpowiedzialność za długi męża po rozwodzie?
Odpowiedzialność za długi męża po rozwodzie może trwać przez cały okres spłaty zaciągniętego zobowiązania, który w przypadku kredytu hipotecznego może wynosić nawet kilkadziesiąt lat. Rozwód nie powoduje automatycznego wygaśnięcia wspólnej odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte w trakcie trwania małżeństwa.
Rozwiązaniem problemów związanych z podziałem majątku i długów po rozwodzie jest zdecydowanie się na rozdzielność majątkową jeszcze przed zaciągnięciem zobowiązań. Z reguły po ślubie ustanawiana jest wspólność majątkowa małżeńska, ale małżonkowie mogą zdecydować się na rozdzielność majątkową poprzez podpisanie intercyzy, co pozwala na jasne rozgraniczenie odpowiedzialności za długi w przypadku rozwodu.
Warto pamiętać, że „zobowiązania kredytowe wiążą mocniej niż małżeństwo”. W tej skomplikowanej sytuacji zaleca się konsultację z doświadczonym prawnikiem, który pomoże zabezpieczyć interesy obu stron i znaleźć najkorzystniejsze rozwiązanie w przypadku rozwodu i podziału wspólnych zobowiązań.
„Ważne informacje: długi w trakcie małżeństwa a konsekwencje prawne – odpowiedzialność za długi małżonka uzależniona jest od momentu powstania zobowiązania. W większości przypadków za długi powstałe w trakcie trwania małżeństwa odpowiada oboje małżonków i ewentualny rozwód nie zmienia tej sytuacji”.
[1]: https://businessinsider.com.pl/poradnik-finansowy/kredyty/kredyt-hipoteczny-po-rozwodzie/crgmk27
