Co powinna zawierać umowa o podział majątku wspólnego?

Umowa o podział majątku wspólnego stanowi jeden z najważniejszych dokumentów prawnych regulujących kwestie majątkowe po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami. Jest to rozwiązanie, które pozwala na uniknięcie długotrwałego i kosztownego postępowania sądowego. Zanim przejdziemy do szczegółów samej umowy, warto zrozumieć, kiedy taki podział jest możliwy, co powinien zawierać dokument oraz ile kosztuje podział majątku u notariusza.

Kiedy możliwy jest podział majątku wspólnego?

Podział majątku wspólnego jest możliwy dopiero po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami. W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego¹. Ustanie wspólności majątkowej może nastąpić w wyniku:

• orzeczenia rozwodu
• orzeczenia separacji
• ustanowienia rozdzielności majątkowej w drodze umowy (zawarcie intercyzy)
• śmierci jednego z małżonków
• ubezwłasnowolnienia lub upadłości jednego z małżonków
• orzeczenia sądu na żądanie jednego z małżonków⁴

Warto podkreślić, że podział majątku wspólnego nie jest bezpośrednio uzależniony od rozwodu. Może on nastąpić zarówno przed rozwodem, w jego trakcie, jak i kilka lat po rozwodzie. Najważniejszym warunkiem jest ustanie wspólności majątkowej między małżonkami.

Co wchodzi w skład majątku wspólnego podlegającego podziałowi?

Przed sporządzeniem umowy o podział majątku konieczne jest określenie, co dokładnie podlega podziałowi. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
• dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie emerytalnym
• przedmioty nabyte w trakcie trwania związku małżeńskiego, tj. ruchomości, prawa majątkowe i nieruchomości

Do majątku wspólnego zaliczają się również przedmioty zwykłego urządzenia domowego użytkowane przez oboje małżonków, nawet jeśli zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę.

Jak podzielić majątek u notariusza? – Niezbędne elementy umowy

Umowa o podział majątku powinna zawierać kilka kluczowych elementów, aby była skuteczna prawnie. Oto najważniejsze z nich:

1. Strony umowy i ich dane osobowe

W umowie należy dokładnie określić dane osobowe stron, które powinny zawierać:

• wszystkie imiona
• nazwisko
• imię ojca oraz imię matki
• PESEL
• stan cywilny (panna/kawaler, zamężna/żonaty, rozwiedziona/rozwiedziony, wdowa/wdowiec)
• adres zamieszkania
• adres do doręczeń (jeżeli jest inny niż adres zamieszkania)
• rodzaj dokumentu tożsamości, jego numer i termin ważności
• obywatelstwo¹

2. Przedmiot umowy i potwierdzenie ustania wspólności majątkowej

Umowa musi zawierać dokładne określenie przedmiotu podziału, czyli składników majątku wspólnego wraz z ich wartością. Konieczne jest również potwierdzenie ustania wspólności majątkowej, np. poprzez dołączenie orzeczenia rozwodu lub separacji. Warto pamiętać, że przedmiotem podziału majątku mogą być tylko aktywa, zatem umowa taka nie będzie obejmować długów małżonków.

3. Sposób podziału majątku

W umowie należy szczegółowo określić, które składniki majątku przypadają któremu z małżonków. Jeżeli przy podziale okaże się, że wartość przydzielonych przedmiotów nie jest równa, małżonkowie muszą ustalić spłaty lub dopłaty, choć nie jest to konieczne¹. Strony mają dużą swobodę w ustalaniu sposobu podziału majątku, o ile nie narusza to przepisów prawa.

4. Rozliczenie nakładów i wydatków

Umowa o podział majątku powinna także zawierać rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych w czasie trwania wspólności z majątku wspólnego na majątki osobiste małżonków, a także rozliczenie długów małżonków spłaconych z majątku wspólnego. Ponadto każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny, chyba że zostały one zużyte w celu zaspokojenia potrzeb rodziny⁵.

Forma umowy o podział majątku wspólnego

Forma umowy o podział majątku zależy od tego, jakie składniki wchodzą w skład dzielonego majątku:

• Umowny podział majątku wspólnego może być dokonany przez małżonków co do zasady w dowolnej formie (nawet ustnej).
• Jeśli umowa dotyczy nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego gruntu czy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, musi być ona zawarta w formie aktu notarialnego⁵.
• W przypadku podziału majątku, w którego skład wchodzi przedsiębiorstwo, potrzebna jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi, chyba że w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość albo jest ono objęte zarządem sukcesyjnym – wówczas wymagana jest forma aktu notarialnego⁵.
• W przypadku podziału ruchomości (np. samochodu, mebli, sprzętu AGD) oraz praw majątkowych (np. lokat bankowych), wystarczy zwykła pisemna umowa¹.

Ile kosztuje podział majątku u notariusza?

Koszty podziału majątku u notariusza zależą przede wszystkim od wartości dzielonego majątku. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej, opłaty za sporządzenie aktu notarialnego umowy o podział majątku wynoszą:

• do 3000 zł – 100 zł
• powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł
• powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł
• powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł
• powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł
• powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł
• powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, ale nie więcej niż 10 000 zł lub 7500 zł (dla I grupy podatkowej)³

Dodatkowo notariusz pobierze:

• Podatek VAT w wysokości 23% od taksy notarialnej
• Opłatę za wypisy – 6 zł netto za każdą rozpoczętą stronę
• Opłatę za wpis prawa własności w księdze wieczystej (jeśli dotyczy) w kwocie 200 zł³

Przykładowe wyliczenie kosztów

Dla majątku o wartości 820 000 zł, maksymalna taksa notarialna wyniesie 4050 zł netto (1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł)³. Po doliczeniu podatku VAT (23%) koszt wyniesie 4981,50 zł brutto, plus koszty wypisów i ewentualnego wpisu w księdze wieczystej.

Ile kosztuje podział majątku w sądzie?

Alternatywą dla umownego podziału majątku jest postępowanie sądowe. Jest to jednak rozwiązanie droższe i bardziej czasochłonne.

Koszty sądowego podziału majątku obejmują:

• Opłatę sądową – 1000 zł, a w przypadku zgodnego wniosku – 300 zł
• Wynagrodzenie biegłych – od 2000 do 3000 zł (często niezbędnych do wyceny składników majątku)
• Koszty wynagrodzenia pełnomocnika – od 5000 zł w górę (zależnie od wartości majątku i skomplikowania sprawy)
• Koszt ewentualnej apelacji – 1000 zł³

Umowny podział majątku a podział sądowy – co wybrać?

Wybór między umownym a sądowym podziałem majątku zależy przede wszystkim od relacji między byłymi małżonkami i ich zdolności do osiągnięcia porozumienia. Umowny podział majątku ma wiele zalet:

• Jest znacznie szybszy niż postępowanie sądowe
• Pozwala zaoszczędzić spore pieniądze
• Daje stronom większą swobodę w ustalaniu warunków podziału
• Pozwala uniknąć stresujących konfrontacji na sali sądowej

Jak podkreśla mecenas Marlena Słupińska: „Ile kosztuje podział majątku? Koszt podziału majątku wspólnego jest bardzo zróżnicowany. To ile kosztuje podział majątku zależy od wartości Waszego majątku, trybu postępowania oraz od poziomu eskalacji sporu między Tobą a współmałżonkiem”. Warto więc rozważyć polubowne rozwiązanie, które pozwoli zaoszczędzić zarówno pieniądze, jak i nerwy.

Podsumowanie

Umowa o podział majątku wspólnego to dokument, który pozwala byłym małżonkom uregulować kwestie majątkowe po ustaniu wspólności majątkowej. Aby była skuteczna, powinna zawierać precyzyjne dane stron, dokładnie określać przedmiot podziału, sposób podziału oraz rozliczenie nakładów i wydatków. Forma umowy zależy od tego, jakie składniki wchodzą w skład dzielonego majątku – w przypadku nieruchomości konieczny jest akt notarialny.

Ile kosztuje podział majątku? To zależy od wybranej drogi. Umowny podział majątku u notariusza jest zazwyczaj tańszy i szybszy niż postępowanie sądowe, a koszty zależą głównie od wartości dzielonego majątku. Warto więc dążyć do polubownego rozwiązania, które pozwoli obu stronom rozpocząć nowy rozdział życia bez zbędnych komplikacji i wydatków.

[¹]: https://www.pannotariusz.pl/umowa-o-podzial-majatku/

[²]: https://notariusz-centrum.pl/podzial-majatku

[³]: https://notariusz-warszawa-mokotow.pl/podzial-majatku-po-rozwodzie-u-notariusza/

[⁴]: https://notariuszdabrowa.com/umowa-o-podzial-majatku-wspolnego.html

[⁵]: https://www.infor.pl/prawo/rozwody/podzial-majatku/74459,Malzonkowie-umawiaja-sie-o-podzial-majatku-po-rozwodzie.html