Kwestia mieszkania po rozwodzie to jeden z najważniejszych problemów, z którymi muszą zmierzyć się małżonkowie po zakończeniu związku. Prawo polskie oferuje kilka rozwiązań dotyczących podziału nieruchomości oraz określa zasady korzystania z wspólnego lokum, gdy małżeństwo zostaje prawnie rozwiązane. Niniejszy artykuł przybliża najistotniejsze regulacje, procedury oraz możliwości dotyczące praw do mieszkania po ustaniu małżeństwa.
Mieszkanie razem po rozwodzie – zasady współzamieszkiwania
Najczęściej wspólne mieszkanie razem po rozwodzie traktuje się jako rozwiązanie tymczasowe, które daje czas na uporządkowanie życia po rozstaniu i znalezienie odrębnych lokali. Aby jednak uniknąć konfliktów w takiej sytuacji, konieczne jest ustalenie konkretnych zasad dotyczących przestrzeni wspólnych, kosztów utrzymania czy kwestii prywatności. Zgodnie z art. 58 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków3.
Co z mieszkaniem po rozwodzie – regulacje prawne
Co z mieszkaniem po rozwodzie to pytanie fundamentalne dla byłych małżonków, szczególnie jeśli posiadane lokum stanowiło istotny element majątku wspólnego. W momencie zawarcia małżeństwa powstaje wspólność majątkowa, która zostaje przerwana po orzeczeniu rozwodu – wówczas małżonkowie stają się współwłaścicielami mieszkania w częściach ułamkowych. Warto pamiętać, że orzeczenie rozwodu nie oznacza, że automatycznie jedna ze stron zobowiązana jest do natychmiastowej wyprowadzki, a sąd może zadecydować o sposobie korzystania z lokum przez byłych partnerów1.
Podział mieszkania przy rozwodzie – możliwe rozwiązania
Podział mieszkania przy rozwodzie może odbywać się na kilka sposobów, które zależą od indywidualnych okoliczności oraz woli byłych małżonków. Podstawowe opcje to: fizyczny podział nieruchomości na dwie samodzielne części, przyznanie całej nieruchomości jednemu z małżonków czy podział poprzez wyrok sądowy lub umowę notarialną zawartą u notariusza. Jak wskazuje prawo, bez znaczenia dla możliwości mieszkania po rozwodzie jest tytuł prawny lokalu – mieszkanie może być własnością jednego z małżonków, obojga lub nawet osoby trzeciej, jak na przykład w przypadku mieszkania wynajmowanego.
Jak podzielić mieszkanie po rozwodzie – procedury i wytyczne
Decydując jak podzielić mieszkanie po rozwodzie, małżonkowie mogą wybrać drogę polubowną lub skorzystać z postępowania sądowego, gdy nie są w stanie dojść do porozumienia. W przypadku drogi sądowej wniosek o podział mieszkania należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca położenia nieruchomości, dołączając niezbędne dokumenty takie jak: odpis z księgi wieczystej, opis nieruchomości oraz dokładne informacje o składnikach majątku podlegających podziałowi.
Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku rozwodowym orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego.
Wspólne mieszkanie w trakcie rozwodu – przejściowe rozwiązania
Kwestia wspólnego mieszkania w trakcie rozwodu może być szczególnie trudna ze względu na trwający konflikt między stronami. Jeśli mieszkanie jest wspólne (wchodzi w skład majątku wspólnego), to każde z małżonków ma prawo w nim mieszkać, z wyjątkiem sytuacji, gdy istnieje możliwość eksmisji ze względu na naganne zachowanie. Rozwiązanie to powinno być jednak traktowane jako przejściowe, dające czas na znalezienie nowych lokali lub dokonanie ostatecznego podziału majątkowego po zakończeniu postępowania rozwodowego.
Eksmisja małżonka w wyjątkowych przypadkach
W szczególnych sytuacjach, gdy dalsze wspólne zamieszkiwanie staje się niemożliwe, prawo przewiduje możliwość eksmisji jednego z małżonków. Zgodnie z art. 58 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Taka sytuacja zachodzi zwłaszcza wtedy, gdy stałe nadużywanie przez jednego z małżonków alkoholu, wywoływanie awantur i dopuszczanie się aktów przemocy stanowi zagrożenie dla życia, zdrowia lub spokoju drugiego z małżonków i innych członków rodziny2.
Mieszkanie jako majątek osobisty jednego z małżonków
Gdy mieszkanie stanowi majątek osobisty jednego z małżonków, sytuacja prawna po rozwodzie przedstawia się nieco inaczej. Zgodnie z art. 281 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, jednak to uprawnienie jako skutek prawny stosunku małżeństwa wygasa z chwilą ustania małżeństwa2. Istotnym jest fakt, że po rozwodzie osoba nieposiadająca tytułu prawnego do lokalu traci podstawę do dalszego zamieszkiwania, chyba że sąd orzeknie inaczej w wyroku rozwodowym].
Wnioski dla rozwodzących się małżonków
Proces rozwodu i związany z nim podział majątku, w tym mieszkania, wymaga dokładnego zapoznania się z przepisami prawa oraz często skorzystania z pomocy prawnika. Każda sytuacja jest indywidualna i wymaga odpowiedniego podejścia, uwzględniającego zarówno stan prawny nieruchomości, jak i potrzeby obu stron oraz ewentualnych dzieci. Warto pamiętać, że zarówno podział majątku, jak i ustalenie sposobu korzystania z mieszkania po rozwodzie mogą być ustalone polubownie, co często pozwala zaoszczędzić czas, pieniądze oraz niepotrzebny stres związany z procesem sądowym4.
[1]: https://lexlege.pl/krio/art-58/
[2]: http://www.prawaczlowieka.uw.edu.pl/pliki/7331dfb7fe13c8c4d5e68c8ee419edf1a1884911-p782.pdf
[3]: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-rodzinny-i-opiekunczy-16785962/art-58
[4]: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-rodzinny-i-opiekunczy-16785962
[5]: https://arslege.pl/kodeks-rodzinny-i-opiekunczy/k2/s94/
[6]: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640090059/U/D19640059Lj.pdf
[7]: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-rodzinny-i-opiekunczy-16785962/art-56
