Cyfryzacja procesów prawnych w Polsce stopniowo obejmuje coraz więcej obszarów życia, jednak rozwód online w Polsce nadal podlega znacznym ograniczeniom wynikającym z obowiązujących przepisów prawnych. Mimo że nowoczesne technologie umożliwiają zdalne uczestnictwo w rozprawach sądowych, sam proces rozwodowy nie może być przeprowadzony w pełni elektronicznie, co stanowi istotne wyzwanie dla osób poszukujących wygodnych i szybkich rozwiązań prawnych. Analiza aktualnego stanu prawnego wskazuje, że choć rozwód zdalny jest możliwy w określonych okolicznościach, wymaga on spełnienia konkretnych warunków proceduralnych i technicznych.
Prawne podstawy rozwodu online w Polsce
Rozwód online w Polsce zyskał na znaczeniu szczególnie podczas pandemii COVID-19, kiedy to wprowadzono przepisy umożliwiające zdalne uczestnictwo w postępowaniach sądowych. Zgodnie z ustawą o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem COVID-19, sądy otrzymały możliwość przeprowadzania rozpraw w formie wideokonferencji. Ta regulacja prawna otworzyła nowe możliwości dla małżonków pragnących przeprowadzić proces rozwodowy bez konieczności fizycznej obecności w sądzie.
Przepisy wprowadzone w czasie pandemii umożliwiły sądom rozpoznawanie spraw przy użyciu urządzeń technicznych zapewniających jednoczesny przekaz obrazu i dźwięku. Oznacza to, że rozwód zdalny może odbywać się za pośrednictwem platform takich jak Microsoft Teams lub innych aplikacji wideokonferencyjnych zaakceptowanych przez sąd. Ustawodawca przewidział również możliwość zarządzenia posiedzenia niejawnego, gdy przeprowadzenie rozprawy zdalnej nie jest technicznie możliwe, a fizyczne spotkanie nie jest konieczne.
Ograniczenia w składaniu pozwu rozwodowego przez internet
Mimo postępującej cyfryzacji, złożenie pozwu rozwodowego w formie elektronicznej pozostaje niemożliwe w polskim systemie prawnym. Pozew musi zostać złożony w sądzie osobiście z własnoręcznym podpisem albo drogą pocztową z własnoręcznym podpisem wraz z załącznikami w formie papierowej. Ta procedura stanowi pierwszą barierę dla osób oczekujących pełnego szybkiego rozwodu online.
Online można natomiast uzyskać wymagane dokumenty dołączane do pozwu. Za pomocą strony www.obywatel.gov.pl możliwe jest pobranie odpisów aktów stanu cywilnego potrzebnych do rozwodu, takich jak odpis aktu małżeństwa małżonków i odpis aktu urodzenia małoletnich dzieci. Nowoczesne kancelarie prawne oferują kompleksowe usługi przygotowania dokumentacji rozwodowej online, obejmujące konsultacje zdalne z prawnikiem oraz gromadzenie niezbędnych dokumentów bez konieczności wychodzenia z domu.
Szybki rozwód online – procedura i wymagania techniczne
Szybki rozwód online wymaga spełnienia określonych warunków technicznych i proceduralnych. Aby sąd przeprowadził rozprawę zdalną, strona musi zawrzeć w pozwie wniosek o przesłuchanie zdalne oraz podać dane potrzebne sądowi do przesłania linku do rozprawy. Wymagania techniczne są minimalne i obejmują dostęp do internetu oraz urządzenie z kamerą i mikrofonem, przy czym aplikacja może działać w dowolnej przeglądarce internetowej.
Procedura rozwodu zdalnego przebiega podobnie do tradycyjnej rozprawy sądowej. Sąd wyznacza termin oraz wskazuje platformę wideokonferencyjną, najczęściej Microsoft Teams. W trakcie rozprawy uczestnicy przedstawiają swoje stanowiska, a sąd podejmuje decyzję na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego. Przewagą takiego rozwiązania jest znaczna oszczędność czasu, redukcja stresu związanego z osobistymi spotkaniami oraz możliwość spokojnego przemyślenia decyzji w zaciszu własnego domu.
Rozwód zdalny po zmianach przepisów w 2024 roku
Rok 2024 przyniósł istotne zmiany w zakresie rozwodu zdalnego w Polsce. Zgodnie z nowymi przepisami, sprawy rozwodowe co do zasady odbywają się przy drzwiach zamkniętych, a przepisów o posiedzeniu zdalnym nie stosuje się, chyba że wszyscy uczestnicy czynności przebywają w budynkach sądowych1. Te zmiany znacząco ograniczyły możliwości przeprowadzania zdalnych rozpraw rozwodowych.
Istnieją jednak wyjątki od tej zasady. Zdalne posiedzenie może zostać przeprowadzone, jeżeli obie strony żądają publicznego rozpoznania sprawy, a sąd uzna, że jawność nie zagraża moralności. Dodatkowo, odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych nie stoi na przeszkodzie przeprowadzeniu dowodu na odległość w ramach posiedzenia zdalnego, jeżeli w istotny sposób przyspieszy to rozpoznanie sprawy lub przyczyni się znacznie do zaoszczędzenia kosztów.
Aspekty finansowe i praktyczne rozwodu online
Koszty rozwodu online w Polsce nie różnią się zasadniczo od tradycyjnej procedury rozwodowej. Przybliżony koszt rozwodu może wahać się od 5.000 do 15.000 zł w zależności od stopnia skomplikowania sprawy i poziomu doświadczenia prawnika. Stała opłata od złożenia pozwu rozwodowego wynosi 600 zł, którą należy uiścić do właściwego sądu.
Szybki rozwód online może generować dodatkowe oszczędności związane z brakiem konieczności wielokrotnych dojazdów do sądu oraz zwolnieniami z pracy. Kancelarie prawne oferujące usługi zdalnego wsparcia w sprawach rozwodowych często zapewniają kompleksową obsługę, obejmującą pomoc w pozyskaniu dokumentacji z Urzędu Stanu Cywilnego oraz reprezentację podczas zdalnej rozprawy. Dla osób mieszkających za granicą rozwód zdalny stanowi szczególnie atrakcyjne rozwiązanie, umożliwiające przeprowadzenie procedury bez konieczności powrotu do Polski.
Podsumowanie i perspektywy rozwoju
Rozwód online w Polsce pozostaje rozwiązaniem częściowym, ograniczonym głównie do możliwości zdalnego uczestnictwa w rozprawie sądowej. Pełna cyfryzacja procedury rozwodowej, obejmująca elektroniczne składanie pozwów, nie jest obecnie dostępna w polskim systemie prawnym. Zmiany przepisów z 2024 roku dodatkowo ograniczyły możliwości przeprowadzania zdalnych rozpraw rozwodowych, wymagając szczególnych okoliczności lub zgody obu stron na publiczne rozpoznanie sprawy.
Przyszłość rozwodu zdalnego w Polsce będzie prawdopodobnie zależała od dalszej ewolucji przepisów prawnych oraz postępującej cyfryzacji wymiaru sprawiedliwości. Mimo obecnych ograniczeń, możliwość zdalnego uczestnictwa w rozprawach rozwodowych pozostaje cennym udogodnieniem dla osób pragnących zminimalizować stres i koszty związane z procesem rozwodowym, szczególnie w przypadkach rozwodów bez orzekania o winie i ugodowych rozstrzygnięć dotyczących opieki nad dziećmi.
[1]: https://www.gazetaprawna.pl/umowy-formularze/sprawy-osobiste/artykuly/9481679,koniec-ze-zdalnymi-rozwodami-beda-mozliwe-tylko-w-okreslonych-przypad.html
